کد مطلب:20566 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:6

گنجینه پرسمان » اخلاق و عرفان

در چه صورت انسان مي تواند خوي حيواني خود را در اختيار عقل درآورد؟

چيرگي بر هواي نفس و مهار عواطف و احساسات و غرائز دروني، كاري دشوار و مشكل است، از اين رو در اسلام از آن به عنوان جهاد اكبر ياد شده است.

براي كنترل غرائز ، بايد از نيروي عقل پيروي كرد. امام علي (ع) مي فرمايد: عقل شمشير برّاني است. با عقل خود با هواي نفس بجنگيد.(1)

اما عقل به تنهايي قادر نيست از طغيان غرائز باز دارد . متأسفانه به هنگامة تهييج غريزة جنسي و يا بروز خشم (كه لحظات بحراني مي باشند) عقل تأثير خود را از دست مي دهد. هرگز قدرت كمتر نمي تواند نيروي بيش از خود را شكست دهد.

شرط اساسي مهار شدن رودخانه، توازن قدرت فشار آب و مقاومت سد است. مهندسان با محاسبة دقيق، سد را طوري مي سازند كه نيروي مقاومتش زيادتر از حداكثر فشار آب باشد تا بتواند در مواقع طغيان روخانه ، مقاومت نمايد.

براي مهار كردن احساسات غريزي بايد از احساس نيرومندتري استفاده كرد. تنها احساس است كه مي تواند احساس ديگري را رام كند. از اين رو بزرگ ترين قدرتي كه در اسلام براي مهار كردن غرايز، مورد استفاده واقع شده، احساس مذهب است، كه در سرشت مردم ريشة فطري دارد و آن محبت و عشق به خدا از طريق انجام واجبات و ياد خدا و تكاليف شرعي مي باشد.(1)

اگر عقل جوانان از نيروي ايمان استمداد كند، اگر مذهب و خرد با هم فعاليت نمايند، نفس سركش رام مي شود و احساسات به كنترل در مي آيد

پي نوشت ها :

1 - نهج البلاغه، قصار 416 فيض الاسلام.

2 - محمد تقي فلسفي، جوان، ج1، ص 364، با تلخيص.